Η ρήξη χιαστού αποτελεί μια από τις πιο συχνές κακώσεις των συνδέσμων του γόνατος ,η οποία είναι πολύ συνηθισμένοι στους αθλητές. Η άρθρωση του γόνατος αποτελείται από τέσσερις ( 4 ) κυρίως συνδέσμους:
- Ο πρόσθιος χιαστός, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο του γόνατος, περιορίζει την εμπρόσθια κίνηση και περιστροφή της κνήμης
- Ο οπίσθιος χιαστός, που βρίσκεται και αυτός στ ο κέντρο του γόνατος, περιορίζει την οπίσθια κίνηση της κνήμης.
- Ο έσω πλάγιος, ο οποίος σταθεροποιεί τα πλαϊνά μέρη μαζί με τον
- Έξω πλάγιο.
Οι σύνδεσμοι ενώνουν το μηριαίο οστό με την κνήμη. Ανάμεσά τους βρίσκονται οι μηνίσκοι, οι οποίοι προστατεύουν την άρθρωση του γόνατος από πιέσεις και κραδασμούς. Η ρήξη χιαστού λοιπό συμβαίνει όταν κάποια κίνηση εκτελεστεί με τόσο μεγάλη δύναμη που ο χιαστός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, όπως η υπερβολική στροφή του γόνατος ή η υπερέκτασή του. Η ρήξη ποικίλει από μικρή διάσταση των ινών του χιαστού έως και ολική ρήξη. Η ταξινόμηση είναι η εξής:
- Βαθμός 1ος: η ρήξη χιαστού αφορά έναν μικρό αριθμό των ινών του, χωρίς να εμποδίζεται η πλήρης δραστηριότητά και με ελάχιστο πόνο
- Βαθμός 2ος: υπάρχει μερική ρήξη με μερικό περιορισμό δραστηριότητας, καθώς ένας σημαντικός αριθμός ινών έχει τραυματιστεί
- Βαθμός 3ος: Εδώ έχουμε να κάνουμε με ολική ρήξη χιαστού, καθώς έχουν τραυματιστεί όλες οι ίνες του συνδέσμου, με αποτέλεσμα την αστάθεια του γόνατος, μεγάλη απώλεια λειτουργικότητας και πόνο.
Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν τη ρήξη χιαστού;
Η ρήξη χιαστού συμβαίνει τις περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια κάποιας αθλητικής δραστηριότητας, όταν ασκηθεί υπερβολική πίεση στην άρθρωση ή συμβεί κάποια απότομη και ξαφνική κίνηση. Επομένως, τα αίτια που προκαλούν μια ρήξη χιαστού είναι οι παρακάτω τρεις συγκεκριμένες κινήσεις:
- Υπερέκταση του γόνατος, η οποία είναι συνέπεια απότομου ελιγμού ή προσγείωσης του αθλητή
- Στροφή του γόνατος, που είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος κάκωσης του χιαστού
- Πρόσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό
Οι κινήσεις αυτές μπορούν να προκαλέσουν ρήξη χιαστού είτε συμβούν μόνες τους, είτε σε συνδυασμός. Ακόμα, η ρήξη μπορεί να οφείλεται σε κάποια προηγούμενη βλάβη, όπως ρήξη μηνίσκου, ή και στην πρόσκρουση του γόνατος με κάποιο εμπόδιο. Τα άτομα που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να πάθουν ρήξη χιαστού είναι εκείνα που ασχολούνται με αθλήματα επαφής, όπως το ποδόσφαιρο ή με αθλήματα όπου απαιτούνται απότομες και ξαφνικές αλλαγές πορείας, όπως το σκι.
Τι συμπτώματα παρουσιάζει η ρήξη χιαστού;
Οι ασθενείς με ρήξη χιαστού μπορεί να ακούσουν, τη στιγμή της ρήξης, έναν χαρακτηριστικό ήχο «κρακ». Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται στη συνέχεια είναι τα ακόλουθα:
- Ο πόνος βαθιά στο γόνατο
- Οίδημα
- Μείωση του εύρους κίνησης του γόνατος
- Δυσκολία στη βάδιση
- Ευαισθησία κατά την ψηλάφηση
- Δυσκαμψία
- Αστάθεια ( σε ολική ρήξη χιαστού )
Πώς διαγιγνώσκεται η ρήξη χιαστού;
Αρχικά, ο ορθοπεδικός παίρνει το πλήρες ιστορικό του/της ασθενούς σε σχέση με τη βλάβη και συνεχίζει με την κλινική εξέταση. Εδώ, ο ιατρός μπορεί να καταλάβει τη φύση του προβλήματος και να διαγνώσει τη ρήξη χιαστού. Οι απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η ακτινογραφίες και η μαγνητική τομογραφία, επιβεβαιώνουν τη διάγνωση. Ειδικότερα, η μαγνητική τομογραφία είναι πολύ σημαντική, καθώς προσδιορίζει το βαθμό της βλάβης και απεικονίζει λεπτομερώς την ανατομία της άρθρωσης. Με αυτόν τον τρόπο ο ορθοπεδικός μπορεί να αξιολογήσει όλες τις δομές της, όπως το μηνίσκο και τους πλάγιους συνδέσμους. Η σωστή διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς από αυτήν καθορίζεται σε μεγάλο ποσοστό η θεραπευτική μέθοδος και η επιτυχίας της.
Τι θεραπείες υπάρχουν για τη ρήξη χιαστού;
Η θεραπεία για τη ρήξη χιαστού διαφέρει αναλόγως τη βαρύτητα της βλάβης και καθορίζεται βάση της ηλικίας και των αναγκών κάθε ατόμου. Στις περιπτώσεις όπου η ρήξη χιαστού είναι μερική και δεν προκαλεί αστάθεια στην άρθρωση ή οι ασθενείς είναι μεγαλύτερης ηλικίας και με μικρή σωματική δραστηριότητα, τότε συνιστάται η συντηρητική αντιμετώπιση. Αυτή περιλαμβάνει τα εξής:
- Ανάπαυση – αποφυγή δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να μειωθούν τα συμπτώματα
- Παγοθεραπεία για δέκα λεπτά κάθε μία ώρα για το πρώτο 48άρο
- Ανάρροπη θέση του σκέλους, με το τραυματισμένο άκρο σε υψηλότερο επίπεδο από το άλλο
- Ελαστική επίδεση του πάσχοντος γόνατος
- Φυσικοθεραπεία, για την επαναφορά του πλήρους εύρους κίνησης και ασκήσεις ενδυνάμωσης του γόνατος.
Εάν η συντηρητική αγωγή επιτύχει, ο / η ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις δραστηριότητές του/της σε διάστημα 2 με 8 εβδομάδων.
Σε περιστατικά, όπου η συντηρητική αγωγή δεν επιφέρει αποτελέσματα ή η ρήξη χιαστού είναι ολική, τότε απαιτείται η χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται αρθροσκοπικά και σε αυτήν χρησιμοποιείται μόσχευμα από κάποιο άλλο σημείο του σώματος, συνήθως κομμάτι του επιγονατιδικού συνδέσμου ή κομμάτι τένοντα των οπισθίων μηριαίων μυών. Στόχος της χειρουργικής αποκατάστασης της ρήξης είναι η ανάκτηση της μέγιστης λειτουργικότητας του γόνατος.
Η περίοδος αποκατάστασης, μετά από μια τέτοια χειρουργική επέμβαση, είναι από 6 έως 12 μήνες. Σε αυτούς τους μήνες, η φυσικοθεραπεία έχει πολύ μεγάλη σημασία, διότι βοηθά στην ταχύτερη και πληρέστερη ανάρρωση, αλλά και προλαμβάνει τυχόν επανατραυματισμό του συνδέσμου. Μετά το πέρας αυτής της περιόδου οι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν κανονικά στις αθλητικές και καθημερινές τους δραστηριότητες.
Η χειρουργική επέμβαση της ολικής ρήξης χιαστού είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς εάν δεν ακολουθηθεί αυτή η μέθοδος αντιμετώπισης, ο/η ασθενής μπορεί να υποφέρει από αστάθεια και επίσης μπορεί να αυξηθούν και οι πιθανότητες ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας, λόγω της υπερβολικής πίεσης και βάρους που θα δέχεται το γόνατο. Η επέμβαση γίνεται αρθροσκοπικά αφού ληφθούν τα μοσχεύματα του ισχνού και των ημιτενοντώδων τενόντων μέσω μικρής τομής στην έσω επιφάνεια της περιοχής του γόνατος.
Να αναφέρουμε ότι η χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης χιαστού πραγματοποιείται και για άλλους λόγους, πέραν της αποτυχίας της συντηρητικής μεθόδου. Αυτοί είναι οι εξής:
- Η ηλικία: Σε άτομο κάτω των 40 ετών συνιστάται η χειρουργική επέμβαση για την πλήρη αποκατάσταση της ρήξης
- Συντρέχουν και άλλοι τραυματισμοί των μηνίσκων ή των πλαγίων συνδέσμων
- Σε περιπτώσεις αθλητών, όπου απαιτείται η πλήρης λειτουργικότητα του γόνατος
- Οι ασθενείς δεν είναι διατεθειμένοι να ακολουθήσουν πλήρως το πρόγραμμα αποκατάστασης
Συνοψίζοντας
Η ρήξη χιαστού είναι μια από τις συχνότερες αθλητικές κακώσεις. Οφείλεται κυρίως σε απότομες και ξαφνικές στροφικές κινήσεις του γόνατος, σε απότομους ελιγμούς κ.α. Τα συμπτώματα που προκαλεί η ρήξη χιαστού είναι πόνος βαθιά στ γόνατο, οίδημα, δυσκολία στη βάδιση, μείωση του εύρους κίνησης, ευαισθησία κατά την ψηλάφηση και δυσκαμψία. Σε περιπτώσεις ολικής ρήξης παρουσιάζεται και αστάθεια.
Η διάγνωση είναι εύκολη και πραγματοποιείται από τον ορθοπεδικό με την λήψη του ιστορικού, την κλινική εξέταση και τις απεικονιστικές εξετάσεις ( ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία ). Βάση αυτής ακολουθείται η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, η οποία μπορεί να είναι είτε συντηρητική, είτε χειρουργική. Η συντηρητική μέθοδος περιλαμβάνει ξεκούραση, παγοθεραπεία, ελαστική επίδεση του γόνατος, ανάρροπη θέση του σκέλους και φυσικοθεραπεία.
Σε καταστάσεις, όπως αποτυχίας της συντηρητικής μεθόδου, ύπαρξης ολικής ρήξης χιαστού, συνδυασμός κι άλλων τραυματισμών όπως του μηνίσκου, ηλικία κάτω των 40 ετών κ.α. , τότε απαιτείται η χειρουργική αντιμετώπισή της. Η χειρουργική επέμβαση για τη ρήξη χιαστού γίνεται αρθροσκοπικά και η περίοδος αποκατάστασης διαρκεί από 6 έως 12 μήνες.