Η αρθροπλαστική γόνατος είναι μια χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία η άρθρωση του γόνατος αντικαθιστάται με μεταλλικά και πλαστικά εμφυτεύματα. Η άρθρωση του γόνατος είναι μια από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες αρθρώσεις του ανθρωπίνου σώματος. Αποτελείται από το άνω άκρο του κνημιαίου οστού, το κάτω άκρο του μηριαίου οστού και την επιγονατίδα. Πάνω στο άνω άκρο του κνημιαίου οστού, περιστρέφεται το κάτω άκρο του μηριαίου οστού. Τα οστά που εφάπτονται, καλύπτονται από τον αρθρικό χόνδρο, ο οποίος λειτουργεί προστατευτικά για τα οστά, ώστε να αποφεύγονται φθορές και τραυματισμοί τους. Παράλληλα όμως, επιτρέπει την ανώδυνη κίνηση κατά την κάμψη και την έκταση.
Η σταθερότητα του γόνατος παρέχεται από τους συνδέσμους, οι οποίοι βρίσκονται προσαρτημένοι στην κνήμη και το μηρό. Τέλος, ο αρθρικός θύλακος που παράγει το αρθρικό υγρό που θρέφει τις επιφάνειες των αρθρώσεων μειώνοντας έτσι τη δύναμη της τριβής, περιβάλλει ολόκληρη την άρθρωση του γόνατος. Με τα χρόνια, οι αρθρώσεις των γονάτων εκφυλίζονται και καταστρέφονται, με αποτέλεσμα τη δυσκολία ακόμα και απλών καθημερινών δραστηριοτήτων ( περπάτημα ).
Όταν οι συντηρητικές μέθοδοι θεραπείας με φάρμακα, ανάπαυση κ.α. δεν επιφέρουν κανένα θετικό αποτέλεσμα, τότε πραγματοποιείται αντικατάσταση της άρθρωσης, η αρθροπλαστική γόνατος. Πρόκειται για μια αποτελεσματική και ασφαλή επέμβαση, που ανακουφίζει από τον πόνο του γόνατος και επιτρέπει στονασθενή την επιστροφή στην καθημερινότητά του.
Ποιες αιτίες οδηγούν έναν ασθενή σε αρθροπλαστική γόνατος;
Η πιο γνωστή και σημαντική αιτία που οδηγεί σε αρθροπλαστική γόνατος είναι οι αρθριτικές αλλοιώσεις, οι οποίες δημιουργούν στο γόνατο χρόνιο πόνο. Οι αρθριτικές αυτές αλλοιώσεις είναι οι εξής:
- Η οστεοαρθρίτιδα: Πρόκειται για την πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας που πλήττει τα γόνατα. Είναι εκφυλιστικού τύπου, χρόνια και εμφανίζεται σε άτομα άνω των 50 ετών κυρίως. Εδώ, ο χόνδρος φθείρεται σταδιακά, δημιουργώντας μια επίπονη κατάσταση, κατά την οποία τα οστά έρχονται σε τριβή μεταξύ τους. Συνοδεύεται από την ανάπτυξη νέου ιστού και χόνδρου στις παρυφές της άρθρωσης και από ίνωση του θυλάκου. Κάποιες φορές, η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί με φλεγμονή στο συγκεκριμένο σημείο.
- Η ρευματοειδής αρθρίτιδα: Η ρευματοειδής αρθρίτιδα αποτελεί μια αυτοάνοση νόσο, η οποία προσβάλει συγχρόνως πολλές αρθρώσεις. Το χαρακτηριστικό της είναι ότι εκδηλώνεται στην ίδια άρθρωση και από τις δύο πλευρές του σώματος. Τα συμπτώματά της είναι ο πόνος και η δυσκαμψία των γονάτων, που οφείλονται στη φλεγμονή και διόγκωση του αρθρικού υμένα.
- Η μετατραυματική αρθρίτιδα: Η μετατραυματική αρθρίτιδα παρουσιάζεται, όπως αναφέρει και η ονομασία της, ύστερα από έναν τραυματισμό του γόνατος. Τέτοιοι τραυματισμοί είναι οι ρήξεις μηνίσκων και οι ρήξεις χιαστών, καθώς και κάποιο ενδαρθρικό κάταγμα. Αυτοί μπορούν να προκαλέσουν βλάβες και φθορές στον χόνδρο των αρθρώσεων, που οδηγούν σε αρθρίτιδα.
Πώς γίνεται η αρθροπλαστική γόνατος;
Ο ασθενής εισάγεται στο νοσοκομείο μία ημέρα πριν την επέμβαση και πραγματοποιούνται οι ειδικές εξετάσεις που χρειάζονται πριν από μια χειρουργική επέμβαση. Η αρθροπλαστική γόνατος πραγματοποιείται με επισκληρίδιο αναισθησία συνήθως, αναλόγως το ιστορικό του ασθενούς, αλλά κάποιες φορές μπορεί να γίνει επισκληρίδιος ή περιοχική αναισθησία, αναλόγως το ιστορικό του ασθενούς. Η επέμβαση διαρκεί περίπου 1 ώρα. Ο χειρουργός απομακρύνει τον κατεστραμμένο χόνδρο και οστό και εν συνεχεία τοποθετεί τα καινούρια μεταλλικά και πλαστικά εμφυτεύματα, τα οποία αποκαθιστούν την ευθυγράμμιση και τη σωστή λειτουργία του γόνατος.
Η αρθροπλαστική γόνατος διεξάγεται μέσω μια τομής μήκους 10 έως και 15 εκ. στο μπροστινό μέρος του γόνατος. Αναλυτικότερα, στην αρθροπλαστική γόνατος το άνω μέρος του κνημιαίου οστού και το άκρο του κάτω μέρος του μηριαίου οστού αφαιρούνται, και στη θέση τους τοποθετούνται ένα πλαστικό εμφύτευμα και ένα μεταλλικό αντίστοιχα. Τα εμφυτεύματα ή αλλιώς προθέσεις προσομοιάζουν στο σχήμα και το μέγεθος με τις φυσιολογικές επιφάνειες της άρθρωσης, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η φυσική και ανώδυνη κίνηση στο γόνατο. Τα ράμματα είναι η απορροφήσιμα, οπότε και ο οργανισμός τα απορροφά μόνος του, ή μη απορροφήσιμα, τα οποία αφαιρούνται συνήθως περίπου 2 εβδομάδες μετά την αρθροπλαστική γόνατος από τον ιατρό. Η παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο διαρκεί 3 ημέρες.
Υπάρχουν επιπλοκές από την αρθροπλαστική γόνατος και αν ναι ποιες είναι αυτές;
Όπως σε όλες τις χειρουργικές επεμβάσεις, έτσι και στην αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να προκύψουν κάποιες επιπλοκές. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς μετά την επέμβαση, αναρρώνουν χωρίς σημαντικά προβλήματα, αν εμφανιστούν επιπλοκές είναι οι εξής:
- Η δυσκαμψία
- Λοίμωξη
- Τενόντια, νευρική και αγγειακή βλάβη
- Υπερβολική αιμορραγία
- Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή
- Λοιποί κίνδυνοι
Το ποσοστό εμφάνισης των παραπάνω επιπλοκών είναι μικρότερο του 1%. Σε περίπτωση εμφάνισης προβλημάτων μετά την αρθροπλαστική γόνατος, οι ασθενείς θα πρέπει να επικοινωνήσουν άμεσα με τον ιατρό τους, έτσι ώστε να εντοπιστεί η αιτία και να αντιμετωπιστεί καταλλήλως.
Τι οδηγίες πρέπει να ακολουθήσουν οι ασθενείς μετά από την αρθροπλαστική γόνατος και πόσο διαρκεί η αποκατάσταση;
Μετά την αρθροπλαστική γόνατος, οασθενής θα πρέπει να ακολουθήσει ορισμένες οδηγίες που θα του δώσει ο ιατρός, έτσι ώστε ο χρόνος ανάρρωσης να είναι ταχύτερος και η όλη διαδικασία της αποκατάστασης ασφαλής χωρίς τον κίνδυνο επιπλοκών. Οι οδηγίες είναι οι ακόλουθες:
- Χορήγηση παυσίπονων για τη μείωση του πόνου
- Κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης, αντιπηκτική αγωγή και ανύψωση των κάτω άκρων, για την αποφυγή και πρόληψη των θρομβώσεων
- Περιποίηση του τραύματος, με την αποφυγή υγρασίας στην περιοχή και την κάλυψή του για την αποφυγή ερεθισμών από τα ρούχα
- Φυσικοθεραπεία, η οποία είναι εξαιρετικά σημαντική στην περίοδο της αποκατάστασης. Ο ασθενής πραγματοποιεί συγκεκριμένες ασκήσεις ενδυνάμωσης και αποκατάστασης του εύρους κίνησης της άρθρωσης. Μεγάλο παίζει η χρησιμοποίηση μηχανήματος συνεχούς παθητικής κίνησης (CPM) το οποίο μπορεί να νοικιάσει ο ασθενής κατ’ οίκον.
Οι ασθενείς μετά την αρθροπλαστική γόνατος, μπορούν να ανταποκριθούν σχεδόν αμέσως στις απλές δραστηριότητες εντός σπιτιού, ενώ όταν το γόνατο λυγίζει αρκετά και ο έλεγχος των μυών έχει επανέλθει, μπορούν να οδηγήσουν. Συνήθως ο χρόνος επιστροφής στην οδήγηση είναι 4 με 6 εβδομάδες μετά την επέμβαση. Να σημειώσουμε ότι κάποιοι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται ή να ακούν ένα «κλικ» των μεταλλικών προθέσεων και των πλαστικών ενθέτων κατά το περπάτημα ή την κάμψη, γεγονός φυσιολογικό τον πρώτο καιρό που μειώνεται σιγά – σιγά.
Ποια είναι τα οφέλη από την αρθροπλαστική γόνατος;
Το μεγαλύτερο και σημαντικότερο όφελος από την αρθροπλαστική γόνατος είναι η ανακούφιση των ασθενών από τον πόνο. Ακόμα, η λειτουργικότητα του ποδιού βελτιώνεται, με τη βάδιση να γίνεται ευκολότερη, αλλά και όλες οι καθημερινές δραστηριότητες. Σε κάποιους ασθενείς παρατηρείται ακόμα και βελτίωση του εύρους κίνησης του γόνατος.
Μπορούν όλοι οι ασθενείς να κάνουν αρθροπλαστική γόνατος;
Σε γενικές γραμμές δεν υπάρχουν περιορισμοί για την αρθροπλαστική γόνατος, καθώς στη συγκεκριμένη επέμβαση υποβάλλονται ασθενείς όλων των ηλικιών και των δύο φύλων. Παρόλα αυτά, από την επέμβαση προηγείται μια εξέταση και αξιολόγηση, όπου καθορίζονται τα οφέλη και οι κίνδυνοι της επέμβασης. Στις περισσότερες λοιπόν περιπτώσεις η αρθροπλαστική γόνατος συνιστάται όταν ο πόνος είναι έντονος και υπάρχει δυσκαμψία της άρθρωσης, η οποία περιορίζει ακόμα και τις απλές, καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς ( περπάτημα ), όταν ο πόνος συνεχίζεται και κατά την ανάπαυση, σε καταστάσεις παραμόρφωσης της άρθρωσης, σε χρόνια φλεγμονή του γόνατος με πρήξιμο και ερυθρότητα, τα οποία δεν βελτιώνονται ούτε με τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα και σε μη θετική ανταπόκριση του οργανισμού σε φυσικοθεραπεία και σε θεραπείες με ενέσεις υαλουρονικών ή PRP.